Record ID | cp011333 |
Voet reference number | 608 |
Museum Plantin-Moretus | c:lvd:1132629 |
Author | Decimus Magnus AUSONIUS |
Title page transcription | D. Magni ‖ AVSONII ‖ BVRDIGALENSIS ‖ OPERA, ‖ A THEOD. PVLMANNO CRANE- ‖ burgio in meliorem ordinem restituta, ‖ correcta, & scholijs illustrata: ‖ ADIECTIS GRAECIS QVIBVS- ‖ dam epigrammatibus, vt conferri cum ‖ Latinis possint. ‖ Cum Latina Græcorum interpretatione, & ‖ duplici Indice. ‖ ⊕ 19 ‖ ANTVERPIAE, ‖ Ex officina Christophori Plantini. ‖ AN. CIƆ.IƆ.LXVIII. |
Collation | 16mo [90]: *⁸, A-Z⁸, a⁸; pages [1-16], [1-6], 7-359, [360-384] (Errors: 134 for 143, 301 for 300) |
Fingerprint | |
Number of sheets | |
Pages | [1]: Title [2]: Blank [3]: Table [4]: List of manuscripts used [5-11]: Nobilitate…viro D. Thomae Redigero Vratislaviensi Theod. Pulmannus Craneburgius S.D. (Antwerp, 16 November 1567) [11]: Rob. Constantinus de Ausonio (greek type) [12-14]: Alexander Grapheus ad iuvenes pro restituto per Theod. Pulmannum Ausonio (italic type) [15-16] - [1-2]: D. Ausonii vita, ex libro vignette Petri Criniti de poetis Latinis (parts in italic type) [3] - [360]: Text (italic type, parts and marginals in greek type and roman type) [361-363]: D. Ausonii vita ex Lilii Gregorii Gyraldi de Poetarum Historia dialogo X (parts in italic type) [364]: Ioan. Goropii Becani, de D. Ausonio Theod. Pulmanni opera restituto, epigramma (italic type) [365-373]: Index [374-375]: Rariorum aliquot vocum, quibus Ausonius utitur, elenchus [376]: Errata [377]: Privilege (Brussels, 26 May 1564, signed by I. Fabri) [378-379]: Privilege (Vienna, 21 February 1565, signed by Haller) [380]: Blank [381]: ANTVERPIAE EXCVDE- ‖ BAT CHRISTOPHORVS ‖ PLANTINVS ANNO CIƆ.IƆ. ‖ LXVII. MENSE NOVEMBRI [382-384]: Blank |
Edition information | |
Variants | A: as described (Museum Plantin-Moretus, A 1301; Bibliothèque nationale de France). B: as in Museum Plantin-Moretus, A 906 (copy annotated by the editor Pulmannus). The 16 pages of the last quire - marked a - are reset (pages [369-384]). The purpose was in all probability to include the elaborate 'Quorundam erratorum, et locorum recognitio, atque non nullae lectionis varietates'. To fit it into the quire the disposition of the sheet was changed radically: [369-373]: end of the Index; [373-374]: Elenchus; [375-381]: Varietates; [382]: Privilege (Brussels, 26 May 1564, s. I. Fabri); [383]: Privilege (Vienna, 21 February 1565, signed by Haller); [384]: Blank. It may be surmised that the larger part of the edition was brought on the market in the form of variant B. |
Copies | Museum Plantin-Moretus - A 1301: variant A, missing pages 375-378, 383-384 - A 906: variant BBibliothèque nationale de France - variant A |
Bibliographical references | Ruelens-de Backer, page 70 (1567, no. 12), and page 80 (1568, no. 14) |
Online bibliographical references | |
Note 1 | Contains, edited by Theodorus Pulmannus: Theodosius Augustus Ausonio parenti salutem ([3-4]), Ausonius Theodosio Augusto ([5-6]), Epigrammata (7-43), De claris urbibus liber (43-49), Ludus septem sapientum (49-57), Sententiae septem sapientum (57-59), De duodecim Caesaribus per Suetonium Tranquillum scriptis (60-65), Eydillia (66-134 [= for 143]), Epistole (144-211), Ephemeris (211-221), Parentalia (221-238), Commemoratio professorum Burdigalensium (238-259), Epitaphia heroum, qui bello Troiano interfuerunt (259-265), Disticha moralia, vel Cato (265-285), Gratiarum actio pro consulatu ad Gratianum (285-309), Periochae in Homeri Iliadem et Odysseam (310-337), Sulpiciae poetriae carmen (338-340), Citerii Sidonii oratoris de pastoribus epigramma (341), Hadriani Imperatoris de Amazonum pugna epigramma (341), preceded by a foreword by Pulmannus to the reader an 'appendicula' of epigrammata in Greek 'quae partim aemulatus, partim interpretatus est Ausonius' (342-355), Omnium quae ab Ausonio partim Graeco, partim bilingui sermone scripta sunt, interpretatio (356-360). |
Note 2 | 'Disticha moralia, vel Cato' (265-285), attributed by Pulmannus, following Baptista Pio, to Ausonius, is in fact a work by Cato: cf. M. Boas, 'De Catoeditie van Th. Poelman (Pulmannus)' in De Gulden Passer, 7, 1929, pages 155-165. |
Note 3 | In the 'Notae librorum', on page [4], Pulmannus enumerates his sources: M. (Mariangeli Accursii Diatriba), C (Cornelii Gualtheri Mosella, liber antiquus), G (Gemblacensis liber, containing: Mosella, Herculis aerumnae, De XII Caesaribus), V (Gandavensis liber vetus), P (fragmentum meum, containing: Septem sapientum sententiae). Boas, op. cit., makes it clear that for the Cato-fragment Pulmannus reproduced the text of a previous edition (very likely one edited by Erasmus), adding annotations from a 15th century manuscript in his possession (now in Museum Plantin-Moretus: Denucé, Manuscrits, no. 140) and from another 'liber distichorum collegii canonicorum Catharinae apud Noviomagenses'. |
Note 4 | In the dedicatory to Rehdiger, Pulmannus gives some interesting auto-biographical details. He affirms furthermore that having noticed that the works of Ausonius were only available in corrupted versions, he was urged by Plantin to edit an amended text ('Cum autem D. Ausonii opuscula perturbato ordine collocata, et loca non pauca in illis corrupta esse animadvertissem, Christoph. Plantini diligentissimi typographi hortatu ea, quae in optimum illius temporis poetam partim veteribus libris, partim eruditissimorum virorum, adiutus industria observavi, praelo committere fui coactus'). |
Note 5 | As the privilege of the Privy Council is dated 26 May 1564 the edition must have been planned in that year. For some reason it was only executed three years later. |
Note 6 | According to the colophon the edition was finished in November 1567. However, 16 quires out of the 25 were, in fact, already printed in July-August 1567: Plantin paid his compositors and pressmen for 'Ausonii opera a Pulmanno restituta 16⁰' on 16 July 1567 5 florins Carolus guilders 'pour 2 feilles', and again on 28 August 15 florins Carolus guilders 'pour 6 feilles' (Arch. 4, folio 120 verso) (as the format was an in 16mo, there were two quires per sheet). |
Note 7 | A copy of 'Ausonius a Pulmanno emendatum' was mailed by Plantin to Stephanus Winandus Pighius on 4 November 1567 (cf. L. Voet, 'Plantin en de kring van Granvelle' in De Gulden Passer, 37, 1959, page 166). |
Note 8 | Listed in M 296, folio 1 recto (Ausonius a Pulmanno castigatus a⁰ 68, f[euilles] 12½, [price:] stuivers 2½), and M 164, folio 1 recto. |
Further reading |